büyük ünlü uyumuna aykırılık ne demek?

Büyük ünlü uyumu, Türkçe sözcüklerde kalın ünlülerin (a, ı, o, u) ardından kalın ünlülerin, ince ünlülerin (e, i, ö, ü) ardından ince ünlülerin gelmesi kuralıdır. Bu kurala aykırılık, sözcük içindeki ünlülerin bu uyuma uymaması durumudur.

Büyük ünlü uyumuna aykırılık çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir:

• Yabancı kökenli sözcükler: Türkçe'ye başka dillerden geçmiş sözcüklerde genellikle büyük ünlü uyumu aranmaz. Örneğin: radyo, otel, telsiz.
• Birleşik sözcükler: Birleşik sözcüklerin her bir parçası kendi içinde büyük ünlü uyumuna uyabilir, ancak sözcüğün tamamı uyum göstermeyebilir. Örneğin: başörtüsü, ilkokul.
• Ekler: Bazı ekler eklendiği sözcüğün uyumuna uymayabilir. Özellikle -yor eki ve bazı zarf-fiil ekleri bu duruma sebep olabilir. Örneğin: gidiyor, inanmıyor.
• Tek heceli sözcükler: Tek heceli sözcüklerde büyük ünlü uyumu aranmaz. Örneğin: at, et, ok.

Büyük ünlü uyumuna aykırılık, dilin zenginliğini gösteren ve zamanla değişebilen bir olgudur. Her zaman mutlak bir kural olarak kabul edilmemelidir.

İlgili kavramlar:

• Büyük Ünlü Uyumu
• Ünlü Uyumu
• Kalın Ünlüler
• İnce Ünlüler